We leven in een tijd waarin mondiale spanningen hoog oplopen: oorlogen in verschillende regio’s, toenemende rivaliteit tussen grootmachten, ontregelde handelsketens, klimaatcrises en een groeiende kloof tussen arm en rijk. De wereldorde is instabiel en het speelveld verandert voortdurend. Moeilijke tijden; Verstandige beslissingen. In deze context zijn verstandige strategische beslissingen van leiders cruciaal. Meer dan ooit vraagt deze tijd om volwassen, moreel verankerd leiderschap. Moeilijke tijden, verstandige beslissingen.
Navigeren in Turbulentie
De roep om capabele leiders die koers durven te bepalen groeit. Leiders die het algemeen belang dienen, boven korte termijn winstbejag uitstijgen en oog hebben voor lange termijn impact. Maar in een wereld van verhoogde complexiteit, waarin technologie, economie en maatschappij onvoorspelbaar met elkaar interacteren, is het nemen van weloverwogen beslissingen een uitdaging op zich.
Strategische besluitvorming is niet langer het terrein van enkelen aan de top; het is een collectieve opgave. We hebben leiders nodig die de juiste keuzes maken, op het juiste moment, met de juiste informatie – en die anderen inspireren om mee te bewegen in een richting van duurzame vooruitgang.
De Complexiteit van Keuzes
Leiders worden geconfronteerd met twee constante risico’s: de onbedoelde gevolgen van hun beslissingen en onverwachte verstoringen. In een tijd waarin informatie overvloedig maar gefragmenteerd is, overschatten velen hun vermogen om die informatie goed te verwerken. En dat maakt ruimte voor denkfouten. Leiders moeten erkennen dat ze de blik van anderen nodig hebben om scherp te blijven. Niemand overziet nog het geheel alleen.
Denk in Systemen, Handel met Wijsheid
De echte kracht van leiderschap ligt in het zien van het grotere geheel, zonder de invloed van kleine keuzes uit het oog te verliezen. Systemisch denken en wijsheid gaan hand in hand. Moeilijke tijden vragen niet om harde hand of impulsieve daadkracht, maar om bedachtzame, inclusieve besluitvorming.
Inzichten uit de gedragsstrategie – zoals gepresenteerd door Dan Lovallo en Oliver Sibony in The Case for Behavioral Strategy – blijven waardevol. Ze wezen al vroeg op de destructieve invloed van onbewuste vooroordelen (biases) bij strategisch denken. Samen met Daniel Kahneman ontwikkelden zij een concrete aanpak om deze biases te herkennen en te corrigeren.
Teamdenken is Menselijk, Maar Niet Foutloos
Strategische beslissingen worden zelden alleen genomen. Leiders vertrouwen op hun teams – en terecht. Maar elk team, hoe deskundig ook, is vatbaar voor collectieve denkfouten. Te veel hechten aan een voorkeursidee, kritische signalen wegwuiven, of data verkeerd interpreteren, zijn bekende valkuilen.
Daarom is het niet alleen de inhoud van een besluit die telt, maar ook het proces waarmee het tot stand is gekomen. Leiders moeten het denkproces even kritisch evalueren als de uitkomst.
Praktisch Toetsen op Denkfouten
De vragenlijst die Lovallo, Sibony en Kahneman samenstelden, helpt om strategische denkfouten in teams te onderkennen en aan te pakken. Deze vragen helpen leiders om te checken of:
- alle relevante perspectieven zijn meegewogen,
- er voldoende onderbouwing is met feitelijke data,
- het team zich bewust is van eigenbelang of overmoed,
- en of eerdere beslissingen onterecht als norm blijven gelden.
Een gestructureerde aanpak versterkt de kwaliteit van besluitvorming en voorkomt dat intuïtie de overhand krijgt waar structuur nodig is. De toegevoegde waarde? Het McKinsey-onderzoek toont dat organisaties die biases actief tegengaan, hun rendement met gemiddeld 7% verhogen.
Van Techniek naar Cultuur
Maar let op: technieken alleen zijn niet voldoende. Denkfouten blijven bestaan als de organisatiecultuur ze faciliteert. Dus vraagt dit werk ook iets van het leiderschap zelf: gewoonten herzien, selectieprocedures herijken en een veilige cultuur creëren waarin kritisch denken wordt aangemoedigd
De Vier Stappen van Gedragsstrategie
1. Bepaal welke beslissingen strategisch écht belangrijk zijn
Niet elk besluit is het waard om diepgaand geanalyseerd te worden. Focus op besluiten die richtinggevend zijn voor de toekomst van de organisatie of maatschappij.
2. Breng mogelijke denkfouten in kaart
Kijk terug naar eerdere beslissingen, herken patronen van vooringenomenheid en bespreek deze openlijk. Wat keert steeds terug? Waar sluipen aannames binnen?
3. Kies een passende aanpak
Iedere organisatie is anders. Kies tools die passen bij de cultuur, leiderschapsstijl en context van het besluit. Werk op maat, met discipline en consistentie.
4. Integreer de aanpak in de dagelijkse praktijk
Maak van deze manier van denken geen losstaande interventie, maar onderdeel van formele besluitvormingsprocessen. Zo wordt het een gewoonte, geen uitzondering.
Breder Toepasbaar dan Alleen Organisaties
Hoewel deze vier stappen ooit zijn ontwikkeld voor bedrijven, zijn ze vandaag de dag ook toepasbaar op grotere schaal: binnen overheden, maatschappelijke instellingen en internationale samenwerking. In een wereld waarin oude zekerheden verdwijnen en nieuwe conflicten ontstaan, is het versterken van besluitvorming geen luxe maar noodzaak.
De kwaliteit van onze toekomst hangt af van de kwaliteit van onze besluiten. Die nemen we met mensen – feilbare, maar lerende mensen. Moeilijke tijden vragen om verstandige beslissingen, gedragen door leiders die durven reflecteren en handelen met wijsheid, systeeminzicht en moreel kompas.
“De inspanning die wordt geleverd om “het juiste te doen” moet in verhouding staan tot het belang van de beslissing”.
Contact
Wil je verder praten over hoe jouw organisatie de kwaliteit van besluitvorming kan verhogen? Neem contact op met de Academie voor NLP. Wij helpen je graag bij het versterken van strategisch denken in tijden van onzekerheid. Gewoon doen.
