Hoe je de Regie herpakt bij een Emotionele Uitbarsting.
Gekáápt. Gekaapt door je brein. Niet door een hacker, maar door een oeroud deel van het brein: de amygdala. We kennen allemaal zo’n moment. Je gaat volledig uit je dak, zegt dingen die je later betreurt en voelt je achteraf leeg, schuldig en vooral… machteloos. Alsof je lichaam en geest werden overgenomen door een externe kracht. Dat overkwam mij ook. Midden in een gesprek met een toekomstig directielid knapte er iets. Woede. Frustratie. Ik gaf hem de volle laag. En daarna… spijt. Wat was er gebeurd? Ik was gekáápt. Niet door een hacker, maar door een oeroud deel van mijn brein: de amygdala.
Wat is een Amygdala-kaping?
De amygdala is een klein, amandelvormig deeltje diep in ons brein. Het maakt onderdeel uit van het limbisch systeem – het ‘emotionele brein’. De amygdala fungeert als een soort rookmelder: continu op zoek naar dreiging. En als die dreiging wordt gesignaleerd? Dan gaat het alarm af. Binnen milliseconden neemt de amygdala de controle over van de prefrontale cortex – het rationele brein – en schakelt ons over op vechten, vluchten of bevriezen. Weg nuance. Weg zelfbeheersing.
In no time kan je van professioneel naar primitief gaan.
Waarom het juist nú zo relevant is
Onze hersenen zijn ontworpen voor fysieke bedreigingen. Denk aan een sabeltandtijger of een vallende boom. Maar in de 21e eeuw zijn de ‘gevaren’ vooral sociaal en psychologisch: een e-mail vol kritiek, een collega die je ondermijnt, een leidinggevende die geen oog heeft voor je inzet. En toch reageert de amygdala alsof het om “leven of dood” gaat. Met alle gevolgen van dien: we zeggen of doen dingen die we later betreuren.
Herkenbare triggers in de werkomgeving zijn bijvoorbeeld:
- Gebrek aan erkenning of respect;
- Neerbuigend gedrag;
- Oneerlijkheid of onrecht;
- Onhaalbare deadlines;
- Niet gehoord of serieus genomen worden.
Deze situaties kunnen een automatische amygdala-reactie activeren — een kaping dus.
De kracht van bewustwording
Het goede nieuws? Je bent niet machteloos. De sleutel tot zelfregulatie begint met bewustwording. Hoe sneller je herkent dat je ‘gekaapt’ bent, hoe sneller je weer de controle terug kunt pakken. Het vraagt oefening, maar het is mogelijk. Hoe herken je een kaping?
- Je voelt plotselinge woede, irritatie of paniek;
- Je aandacht vernauwt zich; je ‘moet’ reageren;
- Je lichaam reageert: versnelde hartslag, gespannen spieren;
- Achteraf voelt het alsof je ‘er niet helemaal bij was’.
De amygdala legt verbanden tussen informatie die van verschillende zintuigen afkomstig zijn en koppelt deze aan emoties. Bij iedere nieuwe situatie bepaalt het individu welke emotionele reactie het meest zinvol is. Daarbij reageert de amygdala bijvoorbeeld ook op de gezichtsuitdrukking van soortgenoten. Kortom de reactie van de amygdala op prikkels die angst veroorzaken kan snel en volledig automatisch (dat wil zeggen reflexmatig) plaatsvinden. Het Queensland Brain Instituut ontdekte nieuwe hersencellenontwikkeling in de amygdala, die een belangrijke rol spelen bij de verwerking van emotionele herinneringen.
Emotionele brein
De amygdala wordt weleens het ‘emotionele brein’ genoemd. Dit in tegenstelling tot de neocortex wat soms het ‘rationele brein’ genoemd wordt. De amygdala bestaat uit twee delen en ligt in het oudste deel van de hersenen, het limbisch systeem, voor de hippocampus. Het limbische systeem heeft als functie de regeling van honger, dorst, agressie, reukgewaarwording, agressie, seksualiteit en het reguleren van alle klieren met interne secretie. In dit hele systeem ligt zoals gezegd de amygdala, ook wel amandelkern genoemd. Dit fungeert als een soort tussenpersoon van het emotionele geheugen.
Taken van de amygdala
Een van de taken die de amygdala uitvoert is het integreren van informatie die nodig is voor het uitvoeren van een stressreactie. Daarbij doet de amygdala nog een belangrijk iets. Ze kan een emotie koppelen aan de stressreactie. Zo kan een stressreactie (angst of schrikken) gekoppeld worden aan een emotie. Er is dan kortstondig een hersenverbinding gelegd tussen die emotie en schrik of angst. Deze verbinding werkt ook andersom. Is iemand een keer onzeker dan kan het gevolg zijn dat de persoon schrikachtiger wordt. Op zich is dit geen probleem als het minder vaak voorkomt. Of als de ervaring beperkt angstaanjagend is.
Hoe bevrijd je jezelf?
Er zijn meerdere strategieën om weer rust te vinden en de kaping te doorbreken:
1. Ademhaling en vertraging
Adem diep in, houd even vast, en adem langzaam uit. Dit activeert je parasympatische zenuwstelsel en brengt je uit de vecht/vlucht-modus.
2. Label je emotie
Zeg (in jezelf): “Ik voel frustratie opkomen.” Het benoemen van je gevoel helpt je brein afstand te nemen.
3. De NLP-aanpak: Perceptuele Posities
Dit krachtige model helpt je letterlijk van perspectief te wisselen:
- 1e positie: Jezelf, je gevoel en beleving.
- 2e positie: De ander, met hun intenties, beleving en motivatie.
- 3e positie: De neutrale observator, van buitenaf.
Door jezelf actief in deze posities te plaatsen, doorbreek je het automatische patroon. Je traint je brein om situaties minder als bedreigend te interpreteren.
Van reactiviteit naar regie
Als mens ben je tot meer in staat dan je denkt. Je hoeft geen slaaf te zijn van je emoties. Door inzicht in je brein, aandacht voor je triggers en training in zelfreflectie, kun je voorkomen dat je keer op keer wordt overgenomen door oude overlevingsmechanismen.
De amygdala is geen vijand, maar een waarschuwingssysteem. Jij bepaalt of je het alarm negeert, erdoor wordt verlamd – of er met bewustzijn en beheersing mee omgaat.
Dus de volgende keer dat je voelt dat je dreigt door te slaan… adem. Observeer. Verschuif je perspectief.
En herpak de regie.
Tip: train je brein
Wil je hier actief mee aan de slag? Het regelmatig oefenen met het NLP-model Perceptuele Posities versterkt je emotionele veerkracht en zelfregulatie. Hoe vaker je het toepast, hoe minder vaak je wordt ‘gekaapt’.
Zelfbeheersing is geen toeval. Het is training.
Contact
Nieuwsgierig hoe een Personal Coach van de Academie voor NLP je daarbij kan helpen? Neem dan contact op, gewoon doen!
