Juni 2025

We leven nog altijd in een wereld vol verandering. Maar in tegenstelling tot de paniekgolven van 2020 (deze blog is een vervolg op “Angst; Filosofie voor bij de Centrale Verwarming uit 2020. Geschreven tijdens de Pandemie), kijken we nu met iets meer ervaring – en hopelijk iets meer vertrouwen – naar wat er komt. Toch is angst nog steeds een vaste gast in ons dagelijks leven. Je ziet het in gezichten, hoort het in gesprekken en merkt het online. We zijn bang om ziek te worden, bang voor verlies, bang om grip te verliezen. Soms zelfs bang voor elkaar. En dat is menselijk. Angst & Veerkracht.

Angst als oermechanisme

Ons brein is miljoenen jaren oud en ontworpen om gevaar te herkennen. Het zoekt constant naar wat er mis kan gaan – niet uit pessimisme, maar uit overlevingsdrang. Als we bang zijn, vechten we, vluchten we of blokkeren we. Maar wat als je daardoor je leven op pauze zet? Wat als je steeds wacht tot het ‘veilig’ voelt om weer echt te leven?

Toch is er iets dat ons telkens weer in beweging zet. Iets dat sterker is dan angst; Vertrouwen.

Onze ingebouwde kracht; Vertrouwen

Is vertrouwen een luxe? Het is: iets waarmee we zijn geboren, de stille kracht die ons overeind houdt in stormen en wat ons verbindt met hoop, creativiteit en verbinding – juist als het moeilijk wordt.

Vertrouwen opent de deur naar innerlijke kracht. Het helpt je niet alleen om je eigen weg te vinden, maar ook om anderen te inspireren. Zeker als je een leider bent. Jouw vertrouwen werkt aanstekelijk – het verspreidt zich sneller dan angst. In chaos brengt vertrouwen helderheid.

Veerkracht is een keuze

Vertrouwen leidt tot veerkracht. Het herinnert ons eraan dat we – ongeacht wat er gebeurt – méér zijn dan onze omstandigheden. Mensen zijn uniek omdat we kunnen kiezen hoe we reageren. We kunnen onze geest trainen, onze emoties sturen en betekenis geven aan moeilijke ervaringen.

Dat is de kracht van veerkracht: weten dat je kunt groeien, zelfs als het tegenzit.

Wat Epicurus ons leert over geluk

De Griekse filosoof Epicurus wist het al in de derde eeuw voor Christus: het doel van het leven is geluk. Maar niet in de vorm van oppervlakkig plezier. Volgens hem is rust de essentie van geluk – het vermijden van angst, pijn en onrust. Oftewel: gemoedsrust.

Zijn visie is verrassend actueel – en herkenbaar voor wie bekend is met NLP. Onze waarneming bepaalt onze realiteit. Wat we voelen, denken en geloven, beïnvloedt hoe we de wereld ervaren. En die waarneming kunnen we trainen.

Genieten zonder onrust

Volgens Epicurus zijn er drie soorten behoeften:

  1. Natuurlijk en noodzakelijk (zoals eten, drinken, veiligheid)
  2. Natuurlijk, maar niet noodzakelijk (zoals luxe of comfort)
  3. Niet natuurlijk en niet noodzakelijk (zoals roem of rijkdom)

Werkelijke voldoening ontstaat door het vervullen van de eerste categorie. Meer willen dan nodig, creëert juist onrust. Het is niet bedoeld om steeds méér te verlangen, maar om te kunnen genieten van genoeg.

Ataraxia: innerlijke rust

Epicurus introduceerde het begrip ataraxia – een innerlijke toestand van kalmte en tevredenheid. Geen opgejaagde zoektocht naar geluk, maar een diep gevoel van balans. Ook als er pijn is – fysiek of mentaal – kunnen we bewust kiezen om onze aandacht te richten op wat goed is geweest. Dat geestelijke plezier geeft tegenwicht.

Het leven is seizoenwerk

Het leven bestaat uit cycli: pijn én plezier, kans én uitdaging. Soms voelt het alsof we in de winter vastzitten – koud, stil en traag. Maar zelfs dan kunnen we oefenen in geduld, groei en voorbereiding. Want de lente komt altijd. En als ze komt, ben jij dan klaar om te bloeien?

“In het midden van de winter, heb ik eindelijk geleerd dat er in mij een onoverwinnelijke zomer schuilgaat.”
— Albert Camus

Anticipatie is kracht

Geluk is geen toeval. Het is de ontmoeting tussen voorbereiding en kans. In elke crisis zit een mogelijkheid – als je durft te kijken, durft te vertrouwen en je mentaal voorbereidt. NLP zegt: “Alle hulpbronnen voor verandering zijn al in jou aanwezig.”

Wat ga jij doen met deze tijd?

  • Ga je passief wachten?
  • Of zet je een nieuwe koers uit?

Er is een deel van jou dat sterk is. Dat niet bang is. Dat klaar is om op te staan. Maak contact met dat deel. Dat deel van jou dat gelooft in een nieuwe toekomst. Dat moed toont. Dat zegt: nu is het mijn tijd.

Tijd voor groei

Nu is het moment. Zet je intentie. Visualiseer. Maak een nieuw verhaal. Stel een plan op. Leer. Groei.

“Verander niet de wind – verander de stand van je zeilen”.

Verander de stand van je zeilen
Gewoon Doen! Maak een afspraak!

Angst en het brein: de neurobiologie van overleving

Inhoudelijke ondersteuning: Chronische angst activeert voortdurend het stresssysteem, met impact op gezondheid en besluitvorming. De amygdala speelt een centrale rol bij het detecteren van bedreiging en het activeren van de fight-flight-freeze-respons.

Bronnen:

Vertrouwen en veerkracht: psychologie van herstel en groei

Inhoudelijke ondersteuning: Vertrouwen en hoop zijn buffers tegen stress en angst. Veerkracht is een trainbare mentale vaardigheid, waarbij cognitieve flexibiliteit, sociale steun en betekenisgeving centraal staan.

Bronnen:

  • Southwick, S. M., & Charney, D. S. (2018). Resilience: The Science of Mastering Life’s Greatest Challenges. Cambridge University Press.
  • Fredrickson, B. L. (2001). The role of positive emotions in positive psychology: The broaden-and-build theory. American Psychologist, 56(3)

Innerlijke rust & ataraxia: moderne betekenis van Epicurus’ inzichten

Inhoudelijke ondersteuning: De stoïcijnse en epicuristische opvattingen over innerlijke rust (ataraxia) zijn verwant aan moderne concepten van mindfulness en acceptance-based therapy. Gemoedsrust wordt niet bereikt door genot najagen, maar door het cultiveren van mentale helderheid en het verminderen van innerlijke onrust.

Bronnen:

  • Nussbaum, M. C. (1994). The Therapy of Desire: Theory and Practice in Hellenistic Ethics. Princeton University Press.
  • Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. G. (2016). Acceptance and Commitment Therapy: The Process and Practice of Mindful Change. Guilford Press.

Waarneming, zintuigen en betekenisgeving (NLP & filosofie)

Inhoudelijke ondersteuning: Zintuiglijke waarneming is subjectief en beïnvloedt overtuigingen en gedrag. Zowel in NLP als in de cognitieve psychologie wordt benadrukt dat onze interpretatie van de werkelijkheid bepalender is dan ‘de werkelijkheid zelf’.

Bronnen:

  • Clark, A. (2013). Whatever next? Predictive brains, situated agents, and the future of cognitive science. Behavioral and Brain Sciences, 36(3), 181–204.
  • Dilts, R. (1998). Modeling with NLP. Meta Publications. (voor NLP-perspectief op zintuiglijke waarneming en verandering van overtuigingen)

Vooruitdenken en mentale voorbereiding: geluk is voorbereiding + kans

Inhoudelijke ondersteuning: Anticipatie op positieve toekomstscenario’s verhoogt motivatie en gedragsregulatie. Geluk en succes blijken sterk gecorreleerd met doelgericht handelen en psychologische flexibiliteit.

Bronnen:

  • Seligman, M. E. P. (2011). Flourish: A Visionary New Understanding of Happiness and Well-being. Free Press.
  • Duckworth, A. (2016). Grit: The Power of Passion and Perseverance. Scribner

Bonus: Quotes en klassieke filosofie

  • Albert Camus (quote over de onoverwinnelijke zomer):
    Camus’ werk, met name L’Été (1954), is een pleidooi voor innerlijke kracht en betekenis in het absurde bestaan.
  • Epicurus (ataraxia, genot en angst):
    Primaire bron: Letter to Menoeceus. Een goede secundaire bron is:
    • O’Keefe, T. (2014). Epicureanism. Acumen Publishing.

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR